Ćorak Ilije Čvorovića - 2

Ilija Čvorović nije paranoik. On sasvim dobro oseća da njegova država stoji na klimavim nogama, ali mu ideološki egzorcizam ne dozvoljava da vidi da se opasnost nalazi baš u onim prostorijama odakle su ga zvali na informativni razgovor. Tu se nalaze budući rušioci sistema, novopečeni građevinari dvoraca i zamkova, oni koji će stvoriti ogromne razlike među ljudima i upregnuti ljude u jaram.

 Sociološka istraživanja, koja navodi Ivan Velisavljević iz rada Mladena Lazića, da su na sociološkoj lestvici u 1990. i 1997. na samom dnu ostali radnici i seljaci [1] dobijaju epilog u prve dve decenije 21. veka, kada je ta klasa gotovo izbrisana sa mape Srbije. Glavni protagonisti takvog merkantilnog kapitalizma, i večiti deo nove vlasti, upravo su bili naslednici partije koja se nekada zvala komunistička.

Jednopartijski sistem i Komunistička partija Jugoslavije, nakon „pobede“ nad „narodnim neprijateljima“ kako su zvali prvi antifašistički pokret (Četnički pokret), svrstavši ga tako rame uz rame sa ostalim pokretima koji su sarađivali sa okupatorima, nekoliko puta se cepala na frakcije. S obzirom da više nisu imali neprijatelje, počeli su sa unutrašnjim sukobima. Prvi sukob je izbio za vreme Informbiroa kada su se komunisti i saborci iz rata podelili na titoiste i staljiniste; drugi je izbio za vreme velikih studentskih protesta kada se jedan deo pobunio protiv tzv. komunističke buržoazije, a treći uoči raspada Jugoslavije kada su se dve frakcije izdvojile; prva na stranu Dobrice Ćosića, komuniste-nacionaliste, i druga na stranu Latinke Perović, bivšeg sekretara Saveza komunista Jugoslavije, kasnije ideologa Druge Srbije koja je upravo u buđenju srpskog nacionalnog identiteta, gnušajući se na sve što je srpsko, videla glavnog krivca za raspad Jugoslavije. Na čelo države dolazi novi monarh, Slobodan Milošević, koji sa odvratnošću posmatra sliku Draže Mihajlovića, a u kabinetu drži sliku Josipa Broza, želeći da nastavi njegov put „bratstva i jedinstva“ po svaku cenu. Za razliku od hrvatskog nacionalnog buđenja gde ustaška emigracija ima sve većeg udela u stvaranju nove države, srpska emigracija ima samo svoje predstavnike u političkom životu, ali nema nikakvog udela u novoj Jugoslaviji bez zapadnih republika.Komunizam je sam pojeo sebe, a dodatno posoljenu ranu napravila je Nova Evropa u koju se ne uklapa celovita Jugoslavija.Sve one frakcije iz jednopartijskog sistema, koje su bile podeljene, ponovo su se ujedinile u jednu partiju političke oligarhije u prividnom višepartijskom cirkusu.

Pogledamo li objektivno sve ove činjenice, anahrono i dijahronijski, videćemo da Čvorović u tom kontekstu ispaljuje ćorak u Jakovljevića i njemu sličnima koji ne predstavljaju nikakvu opasnost za rušenje onoga zašta se glavni junak ceo život borio. Iz jedne partije, bez mogućnosti da se čuje drugi glas, stvoreni su novi kordoni devedesetih, koji su upravo iz tih redova čuvara jedne ideologije opljačkali državnu imovinu, a kasnije taj „napredak“ gnusno je završen u eri privatizacionih procesa kada su svi domaći kapaciteti devastirani. Totalno uništenje ne dolazi od predratnih sinova buržoazije, već od bračnih i vanbračnih sinova komunizma koji su najbolje osetili da je zastareli sistem na izdisaju. Niko od današnjih tajkuna ne pripada potomcima tzv. sitne buržoazije kao avangarde krupnog kapitala. To su uglavnom bivši komunisti, ili njihova deca, bliski vlastima u miloševićevskom i postmiloševićevskom periodu.

Zaključak

Petar Jakovljević nije antikomunista – Ilija Čvorović ga tako shvata jer kritikuje šta je moglo da se uradi pedesetih godina - nego glas razuma da je i u jednom takvom sistemu prostor Jugoslavije imao potencijala da bude najveći izvoznik hrane u Evropi. Drugo, sam oblik privatne inicijative, koji je pre devedesetih bio nepoželjan, ali ne i zabranjen, početkom devedesetih možda je i mogao da ima uspeha (insistiranjem na osnivanju što više porodičnih preduzeća koja bi kao mali sistemi opsluživali velike) bio je ključ onog odgovora na pitanje: kako reformisati društvo na relaciji socijalizam-kapitalizam? Tako bi se u vreme velike ekonomske krize spasilo skoro milion ljudi koji bi vladali tržištem, a umesto toga opljačkani su domaći resursi i omogućio se slobodan pristup inostranim korporacijama. Petru Jakovljeviću je suviše mučan život da bi se ozbiljno bavio ekonomskim problemima, no, i pored toga, on uviđa opasnost koja dolazi od dvostrukog morala komunističke elite.

Ilija Čvorović je bivši robijaš sa Golog otoka, bivši partizan zaljubljen u socijalističko društveno uređenje, u vremenu stabilizacije zarobljen u kreditima do guše, sa reumatičnom ženom u inferiornom položaju,srčani bolesnik i glava porodice čija ćerka kao stomatolog ne može nikako da nađe posao bez davanja mita. Zato se Ilija Čvorović može posmatrati i kao paradigma za opravdanost pucnja u ideološkom smislu, ali i paradigma za promašeni zločin (u ovom slučaju tiradu), koliko god on bio opravdan iz glave ideologa, sličan Andrićevom Stjepanu Koviću iz priče Bife Titanik, ustaši koji pored toliko bogatih Jevreja ubija Menta Papa, neuglednog, propalog, osiromašenog, razrokog gostioničara, i nesretnika u svakom smislu kao što je i on bio.